Borsa haram mı, helal mi, Diyanet ne diyor?

Bu yazımızda, borsanın İslami açıdan caiz olup olmadığını, Diyanet İşleri Başkanlığı'nın ve bazı İslam alimlerinin görüşleri doğrultusunda inceleyeceğiz.

BORSA İSLAMİ AÇIDAN CAİZ MİDİR?

Bu sorunun cevabı, borsada yapılan işlemlere göre değişmektedir.

Çoğunluğun görüşüne göre, borsa haramdır. Bu görüşe göre, borsada yapılan işlemler genellikle spekülatiftir ve risk taşımaktadır. Bu da, kumara benzetilmektedir. Ayrıca, borsada yapılan işlemler bazen faiz ve benzeri haram işlemlere de yol açabilmektedir.

Diğer bir görüşe göre, borsanın caiz olduğudur. Bu görüşe göre, borsada yapılan işlemler, gerçek bir mal veya hizmete dayalı ise ve faiz gibi haram işlemlere yol açmıyorsa, caizdir.

DİYANET BORSAYA NE DİYOR?

Diyanet İşleri Başkanlığı'nın görüşüne göre, borsada yapılan işlemler aşağıdaki şartlara uyuyorsa caizdir:

• Gerçek bir mal veya hizmete dayalı olmalıdır.
  
• Faiz ve benzeri haram işlemlere yol açmamalıdır.
  
• Spekülatif amaçlı olmamalıdır.

NİHAT HATİPOĞLU'NUN GÖRÜŞÜ

Nihat Hatipoğlu'na göre, borsanın caiz olup olmadığı, yapılan işleme göre değişmektedir. Gerçek bir mal veya hizmete dayalı olan ve faiz ve benzeri haram işlemlere yol açmayan işlemler caizdir. Ancak, spekülatif amaçlı olan ve haram işlerle uğraşan şirketlere yapılan yatırımlar haramdır.

Borsada yatırım yapmanın İslami açıdan caiz olduğu durumlar:

• Hisse senedi satın almak: Yatırımcı, hisse senedi aldığı şirketin gerçek bir mal veya hizmete dayalı olması ve faiz gibi haram işlemlere yol açmaması gibi şartları dikkate almalıdır. Örneğin, bir gıda şirketi hisse senedi satın almak, İslami açıdan caizdir.
• Yatırım fonu satın almak: Yatırım fonu, birden fazla şirketin hisse senedinden oluşan bir portföyü temsil eden bir finansal araçtır. Yatırım fonu satın almak, borsada yatırım yapmanın caiz olduğu durumlardan biridir. Yatırımcı, yatırım fonunun İslami kriterlere uygun olması, yani faiz veya haram işlerle uğraşan şirketlere yatırım yapmaması gibi şartları dikkate almalıdır. Örneğin, İslami yatırım fonu satın almak, İslami açıdan caizdir.
• Emtia alımı: Emtia, fiziksel bir varlığı temsil eden bir finansal araçtır. Örneğin, altın veya petrol satın almak, İslami açıdan caizdir.

Borsada yatırım yapmanın İslami açıdan haram olduğu durumlar:

• Hisse senedi alıp satmak: Hisse senedi alıp satmak, borsada yatırım yapmanın haram olduğu durumlardan biridir. Yatırımcı, spekülatif amaçlı hareket ederek, hisse senedinin değerinin artmasını veya azalmasını beklemektedir. Bu durum, kumara benzetilir. 
• Açığa satış yapmak: Açığa satış, yatırımcının elinde olmayan bir hisse senedini satması ve daha sonra bu hisse senedinin değerinin düşmesini beklemesidir. Açığa satış yapmak, borsada yatırım yapmanın haram olduğu durumlardan biridir. Spekülatif amaçlı olduğu ve faiz yasağını ihlal ettiği için haramdır.
• Forex ticareti yapmak: Forex ticareti, döviz kurlarının dalgalanmalarından kar elde etmek amacıyla yapılan bir işlemdir. Forex ticareti, borsada yatırım yapmanın haram olduğu durumlardan biridir. Örneğin, bir döviz kurunun değer kazanacağına dair spekülasyon yaparak forex ticareti yapmak, İslami açıdan haramdır.