TCMB'den kur korumalı mevduat analizi

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) blog sayfasında yayımlanan analize göre, yabancı para (YP) mevduattan TL mevduata hızlı bir geçişin ardından, kur korumalı mevduattan (KKM) çıkışın hızlanması ile birlikte YP mevduat bakiyesi dengeleniyor.

TCMB Genel Müdür Yardımcıları Fazilet Çavuşoğlu, Cihan Fırat ve Uzman Yardımcısı Erinç Menekşe tarafından yazılan "Mevduat Tercihleri ve Kur Korumalı Mevduat Gelişmeleri" yazısı Merkezin Güncesi blog sayfasında yayımlandı.

Yazıda, "İlerleyen dönemde enflasyonda yaşanacak olan düşüş TL mevduat payındaki artışı destekleyecektir. " denildi.

Söz konusu raporda şu bilgilere yer verildi:

"Son günlerde yabancı para (YP) mevduat[1]tutarında yaşanan artış, tasarruf sahiplerinin Türk lirası (TL) talebinin gelişimine olan ilgiyi artırdı. Bu yazıda YP mevduat tutarındaki artışın kur korumalı mevduat (KKM) bakiyesinin azaltılması süreciyle ilişkisini veriler ışığında değerlendirip tasarruf tercihleri çerçevesinde yorumluyoruz. Analizimiz sonucunda YP mevduat tutarındaki artışın KKM bakiyesindeki hızlanan düşüşle uyumlu olduğunu ve tasarruflarda TL tercihinin devam ettiğini buluyoruz.

Mart ayındaki sıkılaşma adımlarının etkisiyle nisan ve mayıs aylarında mevduat tercihlerinde hızla Türk lirası’na yönelim gerçekleşti. YP mevduat bakiyesi 210 milyar ABD dolarından haziran başında 190 milyar ABD dolarına kadar geriledi. Bu dönemde gerçek ve tüzel kişi TL mevduat payı güçlü bir artış gösterdi (Grafik 1).

Temmuz ve ağustos aylarında TL payındaki artış gerçek kişiler için yavaşlamakla birlikte devam ediyor. TL payı tarihsel ortalamalara (yüzde 60) yaklaştıkça bu eğilimin yavaşlaması beklenen bir durum. Öte yandan, tarihsel ortalamaların (yüzde 49) üzerine çıkan tüzel kişi TL payı istikrarlı bir patika izliyor.

TL tercihlerinin güçlenerek devam ettiği bir ortamda, YP mevduattaki artışın arkasındaki nedenlerden biri yaz aylarında cari fazla verilmesi olabilir. Ekonominin cari fazla verdiği yaz aylarında şirketler döviz tevdiat hesaplarını mevsimsel olarak artırabiliyorlar. YP mevduat hesaplarındaki artışı sürükleyen bir diğer önemli faktör ise atılan politika adımlarıyla hızlanarak devam eden KKM’den çıkış süreci.

Nisan 2024’ten itibaren yurt içi ve yurt dışı yerleşiklerin TL varlıklara olan artan talebi ve iyileşen rezervlerle birlikte, TCMB’nin KKM arz ve talebini azaltmaya yönelik attığı adımlar sonucunda KKM hesaplarında azalış hız kazandı. Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından KKM hesaplarına yönelik yapılan vergi düzenlemeleri de bu süreci destekledi. Bu düzenlemelerin etkisiyle KKM bakiyesindeki azalmanın teşvik edilmesiyle KKM yenilemelerinin azalması, vade bitiminde TL ve YP’ye geçişleri arttırdı (Grafik 2). YP ve TL’ye geçişlerdeki bu gelişme TCMB beklentileri ve düzenlemelerin amaçları ile uyumlu. Son iki ayda KKM bakiyesi 14 milyar ABD dolarının üzerinde azalırken vade dönüşünde döviz veya altın olarak tercih edilen miktar yaklaşık 4,7 milyar ABD doları oldu.

Son iki ayda KKM’de 14 milyar ABD doları çözülmeye karşın YP mevduat yalnızca 3,3 milyar ABD doları arttı. KKM ve YP mevduatın toplamını incelediğimizde, düşüş eğiliminin devam ettiğini görüyoruz (Grafik 3). Nitekim, son iki aylık dönemde toplam mevduat içinde TL mevduat payı yüzde 48,4’ten yüzde 51,8’e yükseldi (Grafik 4). YP mevduattan TL mevduata hızlı bir geçişin ardından, KKM’den çıkışın hızlanması ile birlikte YP mevduat bakiyesi dengelenmektedir. İlerleyen dönemde enflasyonda yaşanacak olan düşüş TL mevduat payındaki artışı destekleyecektir.