UNCTAD: Deniz ticaretinde kırılganlıklar artıyor
UNCTAD, jeopolitik çatışmalar ve iklim değişikliği nedeniyle deniz geçiş noktalarının tehdit altında olduğunu ve bunun küresel ekonomi, gıda güvenliği ve enerji arzını risk altına soktuğunu bildirdi.
Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı (UNCTAD), "Deniz Taşımacılığı 2024 Değerlendirmesi: Deniz Geçiş Noktalarının Seyri" başlıklı raporunu yayımladı. Raporda, jeopolitik çatışmalar ve iklim değişikliğinin deniz geçiş noktalarını tehdit ettiği ve küresel ticaret, gıda güvenliği ve enerji arzı açısından büyük riskler oluşturduğu belirtildi.
2022'de daralan küresel deniz ticareti 2023'te toparlanarak %2,4 büyüdü ve 12,3 milyon tona ulaştı. 2024'te ise dökme yük emtiaları ve konteyner taşımacılığı talebinin artmasıyla %2’lik bir büyüme öngörülüyor. Ancak bu iyileşmeye rağmen, sektör Ukrayna’daki savaş ve Orta Doğu'daki jeopolitik gerginlikler gibi zorluklarla karşı karşıya. Konteyner ticareti 2022'de %0,3 büyürken bu yıl %3,5 büyümesi bekleniyor.
Raporda Panama ve Süveyş kanallarındaki aksamaların önemli sorunlara yol açtığı belirtiliyor. Panama Kanalı’ndaki su seviyelerinin düşmesi ve Süveyş Kanalı’nı etkileyen bölgesel çatışmalar, deniz trafiğinde %50'den fazla azalmaya neden oldu. Gemilerin rotalarını Afrika’nın Ümit Burnu’na çevirmesiyle maliyetler ve karbon emisyonları artarken, gemi varışlarında %89'luk bir artış gözlendi.
UNCTAD'a göre, daha uzun rotalar liman tıkanıklıklarını artırıyor, sigorta primlerini yükseltiyor ve korsanlık riskini artırıyor. Bu durum özellikle Gelişmekte Olan Küçük Ada Devletleri (SIDS) ve En Az Gelişmiş Ülkeler (LDC) üzerinde büyük bir etki yapıyor. Kızıldeniz ve Panama Kanalı'ndaki krizlerin devam etmesi halinde, küresel tüketici fiyatlarının 2025 sonuna kadar %0,6 artabileceği tahmin ediliyor. SIDS ülkelerinde bu oran %0,9’a kadar çıkabilir.
Denizcilik sektöründeki sahte gemi tescilleri gibi sorunlar da sektörü tehdit ediyor. UNCTAD, düşük karbonlu denizciliğe yatırım yapılması, liman verimliliğinin artırılması ve denizci refahının iyileştirilmesi gerektiğini vurguladı.
UNCTAD Teknoloji ve Lojistik Direktörü Shamika Sirimanne, deniz ticaretinin 2025-2029 döneminde yıllık %2,4 artacağını tahmin ettiklerini ancak jeopolitik gerginlikler ve devam eden çatışmaların uluslararası ticareti olumsuz etkilediğini belirtti. Sirimanne, düşük gelirli ülkelerin borç yüküyle mücadele ettiğini ve uluslararası ticaretin baskı altında olduğunu ifade etti.
UNCTAD Ticaret Lojistiği Birimi Başkanı Jan Hoffmann ise navlun fiyatlarındaki artışların tüketici fiyatlarına yansıyacağını ve bu fiyatların 2025 sonuna kadar %0,6 oranında artabileceğini vurguladı.
Kaynak: Bloomberg HT